Η Εμποροπανήγυρη του Διδυμοτείχου κατά τα έτη 1930-31

Κείμενο του Ιωάννη Α. Σαρσάκη [Καστροπολίτη]

Κείμενο του Ιωάννη Α. Σαρσάκη [Καστροπολίτη]

Το τελευταίο χρονικό διάστημα παρακολουθήσαμε μία συζήτηση στο Δημοτικό Συμβούλιο Διδυμοτείχου που αφορούσε την Εμποροπανήγυρη του Σεπτεμβρίου, η οποία πραγματοποιείται για πάρα πολλά χρόνια στο Διδυμότειχο, ίσως και αιώνες (όπως θα δούμε παρακάτω).

Η θέση που διατύπωσε αντιδήμαρχος της Δημοτικής Αρχής, είναι ότι δεν έχει δημιουργηθεί καμία υποδομή στον χώρο που τελείται η Εμποροπανήγυρη εδώ και χρόνια, αναφερόμενος σε χώρους υγιεινής και σε άλλες κατασκευαστικές παρεμβάσεις και υποδομές που θα διευκόλυναν εμπόρους και επισκέπτες. Μία ανάλογη τοποθέτηση είχε κάνει και ο γράφων, την εποχή που διετέλεσε Δημοτικός Σύμβουλος (2019-2023), τονίζοντας τις ελλείψεις βασικών υποδομών, για τις οποίες σαφώς και είναι υπεύθυνες όλες οι Δημοτικές αρχές των τελευταίων δεκαετιών. Τότε είχα προτείνει να δημιουργηθεί ένας λογαριασμός εσόδων στον Δήμο, με την ονομασία «Εμποροπανήγυρη Διδυμοτείχου», όπου θα κατατίθενται τα έσοδα από τους εμπόρους και αφού συγκεντρωθεί ένα αξιόλογο ποσό, να διατίθεται αποκλειστικά και μόνο για τη δημιουργία υποδομών και ανάπτυξης της Εμποροπανήγυρης.

Είναι γεγονός πως η Εμποροπανήγυρη του Σεπτεμβρίου, χρήζει μιας σοβαρότερης προσοχής από την εκάστοτε Δημοτική Αρχή, καθώς αποτελεί την «εκδήλωση» της πόλης με την μεγαλύτερη επισκεψιμότητα. Πλήθος κόσμου καταφθάνει στο Διδυμότειχο από όλο τον κεντρικό και βόρειο Έβρο. Ένα μεγάλο πλήθος κόσμου, το οποίο ουδείς μελέτησε να κάνει κάτι, έτσι ώστε να ¨διαχυθεί¨ και εντός της πόλης, με ένα πρόγραμμα περιήγησης στα μνημεία και στα μουσεία, γεγονός που θα άνοιγε τις διόδους για να κατευθυνθούν οι επισκέπτες και στα μαγαζιά (εμπορικά, καφέ, εστίαση) εντός του αστικού ιστού.

Αυτά όσον αφορά τα τελευταία χρόνια, ας δούμε όμως τι γινόταν στην εμποροπανήγυρη του Σεπτεμβρίου, κατά τα έτη 1930 και 1931, μέσω των φύλλων της εφημερίδας του Διδυμοτείχου «Θράκη», τα οποία μας απέστειλε η κ. Κωνσταντίνα Μήτκα, καθώς εκδότης ήταν ο παππούς της Γρηγόρης Μήκτας. Τα πρωτότυπα αυτά φύλλα διαφύλαξε για χρόνια ο πατέρας της και γιος του εκδότη, ο αείμνηστος πια Αλέξανδρος Μήτκας. Η εφημερίδα «Θράκη» εκδόθηκε για περίπου τρία χρόνια κατά τα έτη 1930 έως 1932. Όσον αφορά την εμποροπανήγυρη του 1932 δεν έχουμε αναφορές, καθώς εκείνη την εποχή πραγματοποιήθηκαν οι Βουλευτικές Εκλογές (25 Σεπτεμβρίου 1932) και στις σελίδες της εφημερίδας (η οποία ήταν φιλοβενιζελική) κατά τον μήνα Σεπτέμβριο, δημοσιεύθηκαν θέματα που αφορούσαν αποκλειστικά τις εκλογές. Επίσης θα πρέπει να αναφέρουμε πως εκείνη την εποχή είχε ελαττωθεί η ύλη της εφημερίδας, και οι σελίδες της από τέσσερις μειώθηκαν σε δύο. Παρακάτω θα παραθέσουμε σχετικά άρθρα, και όπου θεωρούμε απαραίτητο, θα εντάξουμε εντός παρενθέσεων, πρόσθετες πληροφορίες και επεξηγήσεις. 

Στο φύλλο της 14ης Σεπτεμβρίου 1930, αριθμός 33 δημοσιεύτηκε σε μονόστηλο, η γνωστοποίηση της εμποροπανήγυρης, αναγράφοντας τα εξής : «Μεγάλη Εμπορική Πανήγυρις εν Διδυμοτείχω από τις 14 – 17 Σεπτεμβρίου (από Κυριακή έως Τετάρτη). Αγοραπωλησίαι ζώων μικρών και μεγάλων, ως και πάσης φύσεως εγχωρίων προϊόντων. Επωφεληθείτε της ευκαιρίας. Θα γίνει παλαίστρα με διάφορα έπαθλα προμηνύονται εκτάκτως ζωηραί συναλλαγαί επί της αγοράς ζώων : Οι κάτοχοι ίππων και ημιόνων θα φέρωσι μεθ’ εαυτών και τα πιστοποιητικά κυριότητος, των προς πώλησιν κτηνών συμφώνως τω ισχύοντι Κώδικι περί εισφορών. Όλοι στην Πανήγυριν Διδυμοτείχου». Από την υπόψη δημοσίευση λαμβάνουμε μια πρώτη πληροφόρηση για το περιεχόμενο της πανήγυρης καθώς και τις υποχρεώσεις των πωλητών.

Στο επόμενο φύλλο της εφημερίδας, αριθμός 34, στις 20 Σεπτεμβρίου 1930, ο εκδότης δημοσίευσε μία αναφορά στα πεπραγμένα της πανήγυρης γράφοντας τα εξής : «Η πόλις μας επί τρεις ημέρας παρουσίασε οπωσδήποτε όψιν πανηγυρικήν. Αρκετοί χωρικοί των περιχώρων είχον έλθει χάριν της εμποροπανηγύρεως, ήτις διήρκησε από τις 14 – 17 Σεπτεμβρίου. Ζωηρά κίνησις παρετηρήθη εις την ζωαγοράν όπου εγένετο αρκεται πράξεις (αγοραπωλησίες). Επί τρεις ημέρας μας εζάλισε η μουσική των νταουλιών, την οποίαν είχε μισθώσει ο κ. Δήμαρχος διά την διαφήμισιν της πανηγύρεως και διά ενθουσιασμόν των παλαιστών, διότι επί τη ευκαιρία της εμποροπανηγύρεως διοργάνωσε ο Δήμος και αγώνας πάλης. Την δευτέραν και την τρίτην ημέραν της πανηγύρεως επάλαιψαν οι διάφοροι παλαισταί εκ των χωρίων της περιφερείας εις το παρά τα αλώνια γήπεδον, το οποίον είχε περιφράξει ο Δήμος και είχε σημαιοστολιστεί (¨αλώνια¨ ονομαζόταν ο χώρος από τον περιφερειακό του Διδυμοτείχου προς το Ελληνοχώρι, όπου και στα τωρινά χρόνια πραγματοποιείται η εμποροπανήγυρη, και εντασσόταν στην περιοχή Τσαΐρια ή Χλόη, όπου πραγματοποιούνταν και το άλλο μεγάλο πανηγύρι της πόλης το ¨Καλέ Πανηγύρι¨ της Πεντηκοστής, καθώς και άλλες εορταστικές εκδηλώσεις όπως π.χ. ο Μπέης). Έλαβον μέρος εις την πάλην αρκετοί χωρικοί καθ’ ην ανεδείχθησαν νικηταί οι κάτωθι : Βασίλειος Μανατάκης εκ Νέων Ψαθάδων νικήσας κατόπιν πολυώρου πάλης τον Κώστα Μπουφίδην εκ Σαρακίου (Ρήγιο), έλαβε δε ως δώρον παρά του Δήμου δρχ 200, επίσης νικηταί ανεδείχθησαν οι Δ. Σταυρακάκης, Δημήτριος Δοϊτσίδης, Αθανάσιος Σταυρακάκης και Κλωνάρης Σταυρακάκης και Γκιόκας. Δεν υστέρησε και το Διδυμότειχο από παλαιστάς, το αντιπροσώπευσε ο Μανάκας, ο οποίος δυστυχώς ενικήθηκε αλλά έχει μέλλον !!! Την πάλη παρηκολούθησεν αρκετός κόσμος του Διδυμοτείχου και των περιχώρων».

Την επόμενη χρονιά, το 1931 η Εμποροπανήγυρη πραγματοποιήθηκε από τις 19 έως τις 22 Σεπτεμβρίου, σε άρθρο της εφημερίδας με ημερομηνία 13 Σεπ 1931, αριθμός φύλλου 82, δημοσιεύεται η παρακάτω γνωστοποίηση, η οποία έχει επισημότερο χαρακτήρα από την προηγούμενη χρονιά, καθώς την υπογράφει ο Δήμαρχος Διδυμοτείχου Γεώργιος Χατζηπεντίδης : «Ο Δήμαρχος Διδυμοτείχου γνωστοποιεί ότι, η ετήσια εμπορική πανήγυρις Διδυμοτείχου θα γίνει και εφέτος από 19 – 22 Σεπτεμβρίου (από το Σάββατο 19 έως την Τρίτη 22 Σεπ) εις τον συνήθη τόπον αλώνια. Εις την μεγάλην αυτήν πανήγυρην φέρουν εις το Διδυμότειχον από όλον τον Νομόν Έβρου διάφορα προϊόντα. Είναι γνωστόν επίσης ότι η εμπορική πανήγυρις Διδυμοτείχου κατ’ έτος γινομένη είναι μια των μεγαλυτέρων ζωοπανηγύρεων από άποψιν συγκεντρώσεως και αγοραπωλησίας ζώων. Επίσης είναι γνωστόν ότι συγκεντρούνται αυτόθι ζώα και εκ Τουρκίας και Βουλγαρίας. Προσκαλούμεν όθεν τους βουλομένους όπως προσέλθουν εις την εν λόγω πανήγυριν διαβεβαιούντες αυτούς ότι θα τύχουν της αμερίστου συνδρομής μας. Οι εισάγοντες ίππους και ημιόνους πρέπει να φέρουν μαζί τους και τα υπό του αρίθ. 118 κώδικος περί εισφορών προβλεπόμενα πιστοποιητικά. Κατά την διάρκειαν της πανηγύρεως προς ψυχαγωγίαν των επισκεπτών θέλουσι διοργανωθεί αγώνες πάλης. Εις τους νικητάς θα απονεμηθούν έπαθλα. Επίσης την Κυριακήν 20ην Σεπτεμβρίου και ώραν 4 μ.μ. θα λάβει χώραν διαγωνισμός δια την βράβευσιν των προοδευτικών γεωργών των εργασθέντων συμφώνως προς τας οδηγίας της Γεωργικής Υπηρεσίας ως και η βράβευσις των κατόχων πώλων (πουλάρια) προερχομένων εκ των επιβητόρων του Κτηνοτροφικού Σταθμού Κομοτηνής υπό την επίτιμον Προεδρείαν του κ. γενικού Διοικητού Θράκης και υπό την Προεδρείαν του κ. Νομάρχου Έβρου. Κατά την τελετήν θα απονεμηθούν εις τους προοδευτικούς γεωργούς των προτύπων κτημάτων τρία βραβεία, το πρώτον εκ δρχ 5.000, το δεύτερον εκ δρχ 2.500 και το τρίτον εκ δρχ 1.000 εις δε τους κατόχους καλλιτέρας ράτσας πώλων των προερχομένων εκ των επιβητόρων του Κτηνοτροφικού Σταθμού Κομοτηνής έτερα τρία εκ δραχμών 1.500 και 500 άτινα θα χορηγηθούν είτε εις χρήμα είτε εις είδος (εις γεωργικά μηχανήματα εργαλεία και ζώα). Οι κ.κ. Δήμαρχοι και Πρόεδροι Κοινοτήτων παρακαλούνται όπως δώσουν ευρείαν δημοσιότητα εις την παρούσαν. Ο Δήμαρχος Διδυμοτείχου Γ. Χατζηπεντίδης». Βλέπουμε ότι το 1931 γίνεται μια σημαντική προσπάθεια αναβάθμισης της Εμποροπανήγυρης, με την παράλληλη λειτουργία Κτηνοτροφικής Έκθεσης, όπως καταγράφεται στο επόμενο φύλλο της εφημερίδας.

Όσον αφορά τα προϊόντα και τις δραστηριότητες της Εμποροπανήγυρης, εκτός από το ζωεμπόριο, και τους παλαιστικούς αγώνες που περιγράφονται στην εφημερίδα, σύμφωνα με τον καλό φίλο, δημοσιογράφο και ιστοριοδίφη κ. Παντελή Αθανασιάδη, στα ¨τσαρδάκια¨ που στηνόταν (ξύλινες κατασκευές) λειτουργούσαν τα ¨σιργκιά¨ (εμπορική δραστηριότητα), στα οποία πουλούσαν αγροτικά προϊόντα της περιοχής, παπούτσια που κατασκεύαζαν οι ντόπιοι Γεμενετζίδες, ρούχα, ζαχαρωτά/καραμέλες κλπ. Επίσης στον χώρο της πανήγυρης υπήρχαν : πρόχειρες ταβέρνες, ταχυδακτυλουργοί, τυχερά παίγνια (παπατζήδες κλπ), θεατρικές παραστάσεις (μπουλούκια), κούνιες/βάρκες και πολλοί μουσικοί με ζουρνάδες και νταούλια κλπ.

Στο επόμενο φύλλο της εφημερίδας, αριθ. 83 στις 20 Σεπ 1931, ανακοινώνεται η βράβευση των διαγωνιζομένων από την Κτηνοτροφική Έκθεση (στην ουσία Αγροτοκτηνοτροφική) που πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά  παράλληλα με την Εμποροπανήγυρη : «Σήμερον 20 Σεπτεμβρίου και ώραν 4η μ.μ. εν τω Δημοτικώ πάρκο θέλει γίνει η βράβευσις των προοδευτικών γεωργών και των κατόχων καλλιτέρων πώλων προερχομένων εκ του Κτηνοτροφικού Σταθμού Κομοτηνής και θα απονεμηθούν διάφορα χρηματικά δώρα. Προς τούτο αφικνούνται εις την πόλιν μας σήμερον οι κάτωθι..». Παρακάτω στο άρθρο αναφέρει τα επίσημα πρόσωπα που αναμένεται να αφιχθούν στο Διδυμότειχο, μεταξύ αυτών είναι οι Βουλευτές και Γερουσιαστές του Έβρου, ο Γενικός Δκτης Θράκης, ο Γενικός Δντης του Υπουργείου Γεωργίας, ο Δντης του Κτηνοτροφικού Σταθμού Κομοτηνής, πρόσωπα της τοπικής αυτοδιοίκησης του Έβρου, δικαστικές, στρατιωτικές και αστυνομικές αρχές, κτηνίατροι και πολλοί άλλοι.

Στο ίδιο φύλλο και στη στήλη με την ονομασία ¨Μολυβιές¨, όπου σχολιάζεται η καθημερινότητα της περιοχής, αναγράφει τα εξής : «Μεγάλη κίνησις παρατηρείται κατ’ αυτάς (τα ημέρας) εις την πόλιν μας. Λόγω της εμπορικής πανηγύρεως ήτις ήρχισε από χθες. Σήμερον δε θα γίνει διαγωνισμός διά την βράβευσιν των προοδευτικών γεωργών. Αφικνούντι δε προς τούτο ο Υπουργός γενικός Διοικητής Θράκης και ο κ. Νομάρχης».

Όπως προαναφέραμε με την Εμποροπανήγυρη του 1931 πραγματοποιήθηκε και η πρώτη Κτηνοτροφική Έκθεση στο Διδυμότειχο. Σχετικά με την εν λόγω έκθεση στο φύλλο της εφημερίδας «Θράκη» αριθ. 84 στις 27 Σεπ 1931, παρατίθεται τρίστηλο (σχεδόν ολοσέλιδο άρθρο) με τίτλο : Η Α΄ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΗ ΕΚΘΕΣΙΣ ΕΝ ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΩ. Στην αρχή του άρθρου αναγράφονται τα εξής : «Την παρελθούσαν Κυριακήν τη πρωτοβουλία του κ. Γενικού Διοικητού Θράκης επί τη ευκαιρία και της εμπορικής πανηγύρεως του Διδυμοτείχου, ετελέσθη η Α΄ Κτηνοτροφική Έκθεσις εν τη πόλει μας, ήτις εστέφθη υπό πλήρους επιτυχίας. Κατ΄ αυτήν παρέστησαν ο γενικός Δκτης της Θράκης κ. Καλογεράς μετά της κυρίας του και της κόρης του, ο Δντης των εσωτερικών Γ. Δ. Θ. κ. Μάλης, οι Γερουσιαστές και Βουλευτές του Νομού μας και πολλοί άλλοι. Την 11ην π.μ. εγένετο η έναρξης διά της πάλης εις ην έλαβον αρκετοί χωρικοί μέρος και έλαβον αρκετά δώρα τα οποία διενεμήθησαν υπό του Δήμου. Την 1 μ.μ. παρετέθη εις την Λέσχην υπό του Δήμου επίσημον γεύμα εις το οποίον παρεκάθησαν…κλπ». Παρακάτω αναφέρει τα ονόματα των επισήμων, τα οποία θα παραλείψουμε για την οικονομία του κειμένου και θα παραθέσουμε τα κυριότερα σημεία του άρθρου περιγραφικά. Κατά τη διάρκεια του γεύματος ο πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Διδυμοτείχου κ. Παπαγεωργίου έκανε πρόποση και αναφέρθηκε στον Γενικό Δκτή Θράκης κ. Καλογερά, προσφωνώντας τον ¨Κύριε Υπουργέ¨, και αναφέροντας το έργο που επιτέλεσε η κυβέρνηση των Φιλελευθέρων του Ελευθερίου Βενιζέλου και ο ίδιος ο κ. Καλογεράς, σχετικά με τον αγροτοκτηνοτροφικό τομέα. Κλείνοντας τον λόγο του ανέφερε : «Εκ μέρους του Δήμου Διδυμοτείχου και του Δημοτικού Συμβουλίου, του οποίου έχω την τιμή να παρεδρεύω εκφράζω τας ευχαριστίας μου εις την ημετέραν εξοχότητα, διά το αμέριστον ενδιαφέρον σας υπέρ της πόλεως του Διδυμοτείχου, πρωτεύουσα της μάλλον αγροτικής επαρχίας του Έβρου και παρακαλώ πάντας όπως υψώσωσι το κύπελλον υπέρ της υγείας και ευτυχίας σας». Ακολούθως ο κ. Καλογεράς πήρε τον λόγο και εξέφρασε τη χαρά και την ικανοποίησή του. Επόμενος που έλαβε τον λόγο και έκανε πρόποση ήταν ο Μητροπολίτης Σουφλίου Ιωακείμ Καβύρης (ο μετέπειτα Αλεξανδρουπόλεως), ο οποίος προφανώς αντικαθιστούσε τον Μητροπολίτη Διδυμοτείχου Ιωακείμ Σιγάλα, που για να απουσιάζει από μία τέτοια εκδήλωση, μάλλον βρισκόταν στο Οικουμενικό Πατριαρχείο ως συνοδικός. Να επισημάνουμε πως εκείνη την εποχή υπήρξαν οι προσωποπαγείς θνησιγενείς μητροπόλεις Σουφλίου και Ορεστιάδος, προκειμένου να τοποθετηθούν Μητροπολίτες, οι οποίοι ήλθαν στον Ελλαδικό χώρο ως πρόσφυγες με την καταστροφή του 1922. Μετά από τις ομιλίες πραγματοποιήθηκε η βράβευση για τα καλύτερα πουλάρια, τα οποία εξέλεξε η Ελλανόδικος Επιτροπή. Έπειτα από τις βραβεύσεις έλαβε τον λόγο ο Δήμαρχος Διδυμοτείχου κ. Χατζηπεντίδης, ο οποίος ήταν και αντιπρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής της έκθεσης. Ο Δήμαρχος ευχαρίστησε με τη σειρά του την κυβέρνηση των Φιλελευθέρων που επέλεξε το Διδυμότειχο, ως την πόλη που πραγματοποίησε την Α΄ Κτηνοτροφική Έκθεση, και εξέφρασε την βεβαιότητα, ότι η εν λόγω έκθεση θα συνεχίσει να πραγματοποιείται στο Διδυμότειχο παράλληλα με την Εμποροπανήγυρη, η οποία όπως ανέφερε τελείται από αρχαιοτάτων χρόνων !!! Από τον λόγο αυτό του Δημάρχου, έχουμε μία επίσημη αναφορά για το χρονικό βάθος της πραγματοποίησης της Εμποροπανήγυρης του Διδυμοτείχου, που με βάση τη φράση ¨αρχαιοτάτων χρόνων¨, αντιλαμβανόμαστε ότι πραγματοποιούνταν σαφέστατα και επί Οθωμανοκρατίας, και ποιος ξέρει μήπως έφθανε και κατά την εποχή του Βυζαντίου.   

Μετά την ομιλία του Δημάρχου έγινε η απονομή των βραβείων στους νικητές του διαγωνισμού των προοδευτικών γεωργών προτύπων κτημάτων. Θα πρέπει να αναφέρουμε ότι, για τους δύο διαγωνισμούς τα βραβεία έλαβαν γεωργοί και κτηνοτρόφοι και από τις τρεις περιφέρειες του κεντρικού και βορείου Έβρου (Διδυμοτείχου, Ορεστιάδος και Σουφλίου). Μετά την απονομή των βραβείων έλαβε τον λόγο και πάλι ο Γενικός Δκτης Θράκης κ. Καλογεράς, ο οποίος εκφώνησε πολιτικό λόγο, στο τέλος του οποίου υπήρξαν ζωηρές ζητωκραυγές.

Θα πρέπει να αναφέρουμε επίσης, ότι στο φύλλο αριθ. 84 στις 27 Σεπ 1931 υπάρχουν και άλλα μικρότερα άρθρα, τα οποία αφορούν σε επισημάνσεις λαθών και παραλείψεων από τους διοργανωτές της εμποροπανήγυρης και της κτηνοτροφικής έκθεσης. Σχετικά με τους παλαιστικούς αγώνες, γίνεται αναφορά για ατελής διοργάνωση έως κωμική, και ότι θα έπρεπε να ζητηθεί η συνδρομή του τοπικού γυμναστικού συλλόγου, ο οποίος δεν προσκλήθηκε καν στο να παρακολουθήσει τους αγώνες (προφανώς εννοεί την Α.Ε.Δ., η οποία είχε ιδρυθεί το 1930 κι όχι το 1933, όπως θα αποδείξουμε σε επόμενο κείμενο). Σε άλλο άρθρο δημοσιεύεται κείμενο διαμαρτυρίας του Διευθυντή της Ένωσης Γεωργικών Συνεταιρισμών Διδυμοτείχου και Ορεστιάδος Σ. Σίμογλου, ο οποίος καταγγέλλει το γεγονός της μη πρόσκλησης κάποιου αντιπροσώπου της Ένωσης στο επίσημο γεύμα που παρατέθηκε από τον Δήμο Διδυμοτείχου προς τιμήν του Υπουργού Γενικού Δκτού Θράκης, αν και όπως λέει : «ο διευθυντής μας ήτο μέλος της αρμοδίας υπό την προεδρείαν του κ. Υπουργού τετραμελούς επιτροπής και όλοι σχεδόν οι βραβευθέντες ήσαν μέλη Συνεταιρισμών». Στην εβδομαδιαία στήλη με τίτλο ¨Μολυβιές¨ μεταξύ άλλων γράφει και τα εξής : « – Τώρα κτυπούν το κεφάλι τους μερικοί που δεν παρουσίασαν τα πωλαράκια των. – Ασφαλώς το ερχόμενο έτος θα έχομεν μεγαλυτέραν επιτυχίαν. – Άλλωστε εφέτος έγιναν βεβιασμένα τα πράγματα και ως εκ τούτου δεν είχαμεν συρροήν κόσμου. – Και η εμπορική πανήγυρις του Διδυμοτείχου είχε αρκετήν επιτυχίαν, έγιναν αρκεταί πράξεις εις τα ζώα και θα εγίνοντο περισσότεραι, εάν δεν έβρεχε την τελευταίαν ημέραν της πανηγύρεως».              

Θα κλείσουμε το παρόν κείμενο συνοψίζοντας τις πληροφορίες που αλιεύσαμε από την εφημερίδα «Θράκη» και αφορούν την εμποροπανήγυρη του Διδυμοτείχου κατά τα έτη 1930-31. Όπως και σήμερα η εμποροπανήγυρη πραγματοποιούνταν στα μέσα Σεπτεμβρίου εκάστου έτους, μετά την εορτή της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού. Βασική εμπορική δραστηριότητα ήταν το ζωεμπόριο, το οποίο περιγράφεται ως από τα μεγαλύτερα ζωεμπόρια στη Θράκη, όπου εμπορευόταν ζώα και από Τουρκία και Βουλγαρία, και τηρούνταν όλες οι νόμιμες διαδικασίες με πιστοποιητικά και άλλα προβλεπόμενα δημόσια έγγραφα. Επίσης υπήρχε και εμπόριο πάσης φύσεως προϊόντων απ΄ όλο τον Νομό Έβρου. Άλλο βασικό στοιχείο ήταν η διοργάνωση παλαιστικών αγώνων, με έπαθλα και χρηματικές αμοιβές. Βεβαίως δεν έλειπε η μουσική, την οποία μίσθωνε ο δήμος και για λόγους προβολής και διαφήμισης. Το 1931 πραγματοποιήθηκε παράλληλα με την εμποροπανήγυρη και η Α΄ Κτηνοτροφική Έκθεση με τη συμμετοχή κτηνοτρόφων και γεωργών, όπου τελέσθηκαν διαγωνισμοί με βραβεύσεις και χρηματικές αμοιβές. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός πως επιλέχθηκε το Διδυμότειχο για την πραγματοποίηση της εν λόγω έκθεσης, καθώς εκείνη την εποχή ήταν η δεύτερη πόλη του Νομού, μετά την Αλεξανδρούπολη, με τεράστιες δυνατότητες στον αγροτοκτηνοτροφικό και εμπορικό τομέα.

Όλες αυτές οι αναφορές και οι εικόνες που δημιουργούνται, διά μέσω της εφημερίδας του Διδυμοτείχου «Θράκη», μας μεταφέρουν στο παρελθόν, όπου με τα μέσα της εποχής βλέπουμε ότι γινόταν σημαντικές προσπάθειες στην οργάνωση και λειτουργία της Εμποροπανήγυρης. Θα πρέπει κάποια στιγμή, ανάλογες προσπάθειες να γίνουν και στο μέλλον, έτσι ώστε η Εμποροπανήγυρη να αναβαθμιστεί (σε υποδομές και οργάνωση) και να εξελιχθεί σε μία σύγχρονη εμπορική δραστηριότητα, λειτουργώντας και ως ένα μέσο ανάδειξης της πολιτιστικής κληρονομιάς της ιστορικής μας Καστροπολιτείας.