Τη δεκαετία του ’70, λιγότερο από δύο δεκαετίες πριν κριθεί ο Ψυχρός Πόλεμος υπέρ του δυτικού στρατοπέδου, κάποιος συνέλαβε την παράτολμ...
Τη δεκαετία του ’70, λιγότερο από δύο δεκαετίες πριν κριθεί ο Ψυχρός Πόλεμος υπέρ του δυτικού στρατοπέδου, κάποιος συνέλαβε την παράτολμη ιδέα της συμμαχίας των ΗΠΑ με την Κίνα του Μάο Τσε Τουνγκ, με στόχο να διευρυνθεί το ρήγμα μεταξύ της τότε ΕΣΣΔ και της Κίνας.
Η ιδέα βασιζόταν στο ρεαλιστικό γεγονός της ρήξης μεταξύ ΕΣΣΔ και Κίνας, η οποία είχε ήδη εκδηλωθεί δημόσια από τα 1957-58. Το διάστημα από την κινεζική επανάσταση του 1949, που έφερε στην εξουσία τον Μάο Τσε Τουνγκ, δεν ήταν μεγάλο, γι’ αυτό η ιδέα μιας τέτοιας συμμαχίας ήταν παράτολμη. Αποδείχτηκε ωστόσο στρατηγικά ευφυής και πολύ αποδοτική για τις ΗΠΑ, σύμφωνα δε με την άποψη πολλών, υπήρξε καταλυτική για την έκβαση του ίδιου του Ψυχρού Πολέμου.
Ο «στρατηγικός νους» που συνέλαβε αυτή την ιδέα ήταν ο Χένρι Άλφρεντ Κίσινγκερ. Καθηγητής πολιτικών επιστημών και διεθνών σχέσεων και συγγραφέας, ο Κίσιγνκερ διετέλεσε σύμβουλος εθνικής ασφαλείας από τις 20 Ιανουαρίου του 1969 ως τις 9 Αυγούστου του 1974, δηλαδή σε όλη τη διάρκεια της θητείας του Δημοκρατικού προέδρου Ρίτσαρντ Νίξον, ο οποίος υλοποίησε την ιδέα του συμβούλου του για προσέγγιση, πολιτική φιλίας και συμμαχία με την Κίνα.
Τον Ρίτσαρντ Νίξον διαδέχτηκε ο επίσης Δημοκρατικός Τζέραλντ Φορντ, ο οποίος αναβάθμισε τον Χένρι Κίσινγκερ σε υπουργό Εξωτερικών σε όλη τη διάρκεια της θητείας του μέχρι και τις 20 Ιανουαρίου 1977.
Έκτοτε και μέχρι σήμερα, που ο Χένρι Κίσινγκερ διανύει το 93ο έτος της ηλικίας του, λίγοι Αμερικανοί ιθύνοντες αντιστάθηκαν στον πειρασμό να ζητήσουν τη γνώμη του για θέματα διεθνών σχέσεων και εξωτερικής πολιτικής – το προσωπικό του κεφάλαιο δεν έχει φθαρεί.
Παρότι προεκλογικά είχε υποστηρίξει τη Χίλαρι Κλίντον, ο Κίσινγκερ είχε διαφωνήσει με την πολιτική επιθετικής περικύκλωσης της Ρωσίας επί προεδρίας Μπαράκ Ομπάμα, εκφράζοντας την έκπληξη και αντίθεσή του για την πολιτική του στο ζήτημα της Ουκρανίας. Στη «φιλοσοφία» του Κίσινγκερ η πυξίδα της διεθνούς πολιτικής των ΗΠΑ πρέπει να καθορίζεται από την αναγνώριση του «κύριου εχθρού» και να είναι τολμηρή στους διπλωματικούς ελιγμούς και τις συμμαχίες που μπορούν να τον απομονώσουν. Θεωρεί λοιπόν ότι ο «κύριος εχθρός» είναι πλέον η Κίνα και όχι η Ρωσία.
Η εφαρμογή του στρατηγικού του δόγματος, στο οποίο παραμένει συνεπής, καταλήγει έτσι στην αντιστροφή του σχήματος της εποχής του Ψυχρού Πολέμου: πολιτική ανοιγμάτων, φιλίας ή έστω ουδετεροποίησης της Ρωσίας για να απομονωθεί η -απειλητικά ανερχόμενη πλέον- Κίνα!
Στο σημείο αυτό συναντιέται με τις ιδέες περί διεθνούς πολιτικής του… Ντόναλντ Τραμπ. Παρότι Δημοκρατικός και θητεύσας σε κυβερνήσεις Δημοκρατικών προέδρων, ο Χένρι Κίσινγκερ διαπιστώνει ότι ο νεοεκλεγείς Ρεπουμπλικανός είναι πολύ πιο κοντά στις ιδέες του απ’ ότι ο Δημοκρατικός προκάτοχός του Μπαράκ Ομπάμα.
Δεν είναι λοιπόν καθόλου τυχαίο που ο Ντόναλντ Τραμπ συναντήθηκε μαζί του στα μέσα Νοεμβρίου και εκφράστηκε με τα καλύτερα λόγια γι’ αυτόν: «Έχω τρομερό σεβασμό για τον δρα Κίσινγκερ και εκτιμώ το γεγονός πως μοιράστηκε τις σκέψεις του μαζί μου». Πιθανότατα κάποιες από τις ιδέες του κ. Τραμπ δεν είναι εντελώς «αυτοφυείς», αφού αποκαλύφθηκε ότι οι δύο συναντήθηκαν επίσης τον περασμένο Μάιο.
Από τη συνάντηση αυτή έχουν φυσικά σημασία και οι εκτιμήσεις και απόψεις του Χένρι Κίσινγκερ. Προεκλογικά είχε δηλώσει πως «για πρώτη φορά ύστερα από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο η σχέση των ΗΠΑ με τον κόσμο πρόκειται να αλλάξει». Η αναφορά αυτή σχετίζεται όχι μόνο με την πολιτική στο ζήτημα Κίνα – Ρωσία, αλλά και με την πολιτική απέναντι στο ΝΑΤΟ και τους Ευρωπαίους συμμάχους. Ο Ντόναλντ Τραμπ, είπε ο Χένρι Κίσινγκερ, είναι «η πιο μοναδική πολιτική φιγούρα» που συνάντησε σε όλη του τη ζωή και ότι έρχεται στο Λευκό Οίκο χωρίς «βαλιτσάκι», δηλαδή χωρίς «βαρίδια» και δεσμεύσεις, πολιτικές ή άλλου τύπου.
Σε πολλά πράγματα ο Ντόναλντ Τραμπ μπορεί να βάλει νερό στο κρασί του και να «στρογγυλέψει» τις προεκλογικές του θέσεις. Όμως στο ζήτημα της πολιτικής απέναντι στην Κίνα και τη Ρωσία φαίνεται ότι σε γενικές γραμμές θα κρατήσει την προεκλογική γραμμή πλεύσης. Το ίδιο, αν και ίσως σε μικρότερο βαθμό, θα συμβεί και στις σχέσεις με τους Ευρωπαίους συμμάχους.
Από τον νέο Ψυχρό Πόλεμο με τη Ρωσία που σχεδίαζε ο Μπάρακ Ομπάμα και ήταν κοινό μυστικό ότι θα κλιμάκωνε η Χίλαρι Κλίντον, ας ετοιμαζόμαστε για Ψυχρό Πόλεμο με την Κίνα και για πιο ψυχρές σχέσεις με τους Ευρωπαίους συμμάχους του ΝΑΤΟ.
Αν η επανάληψη, με αντίστροφη σχέση, του στρατηγήματος της δεκαετίας του ’70 θα είναι εξίσου αποτελεσματική για τις ΗΠΑ ή όχι, θα εξαρτηθεί από πολλούς παράγοντες και μένει να το δούμε. Από τον Νίξον ως τον Τραμπ και από τον Μάο ως τον Πούτιν, οι διαφορές είναι μεγάλες… Ο Ντόναλντ Τραμπ πάντως φαίνεται να επιμένει και μετεκλογικά σε αυτή την ιδέα. Η συνάντηση και τα θερμά λόγια για τον Κίσινγκερ είναι αδιάψευστος μάρτυρας…
* του Γεράσιμου Ταυρωπού
