Πολλά έχουν ειπωθεί και γραφτεί για την τρίτη ανακεφαλαίωση των τραπεζών και τα παρεμφερή θέματα («κόκκινα» δάνεια κ.λπ.). Εμείς χαρακτη...
Πολλά έχουν ειπωθεί και γραφτεί για την τρίτη ανακεφαλαίωση των τραπεζών και τα παρεμφερή θέματα («κόκκινα» δάνεια κ.λπ.). Εμείς χαρακτηρίσαμε την τρίτη ανακεφαλαίωση «μισή και… ύποπτη». Ωστόσο, υπάρχουν σημαντικές πτυχές που δεν έτυχαν της δέουσας προσοχής.
Όλες σχετίζονται με το ερώτημα: γιατί αυτή η επιμονή να σωθούν οι τράπεζες με κάθε μέσον (τα 200 δισ. ευρώ άγγιξαν οι κάθε μορφής εγγυήσεις του Δημοσίου από το πρώτο «πακέτο» στήριξης των τραπεζών το 2008 μέχρι σήμερα και τουλάχιστον τα 55 δισ. ευρώ οι άμεσες κεφαλαιακές ενισχύσεις), όταν αποδεικνύεται ότι ήταν χρεοκοπημένες και όταν, παρ’ όλα αυτά, ακόμη δεν έχουν ξεφύγει οριστικά από την κατάσταση «ζόμπι»;
Η γενική απάντηση είναι πως οι τράπεζες, σαν μηχανισμοί ελέγχου του κυκλοφορούντος χρήματος αλλά και δημιουργίας-ελέγχου του πιστωτικού χρήματος, είναι «πολυεργαλεία» για την άσκηση οικονομικής πολιτικής με σημαντικές συνέπειες.
1. Από πάροχοι ρευστότητας, «απορροφητήρες» ρευστότητας: Το κλασικό επιχείρημα που συνοδεύει όλες τις ανακεφαλαιώσεις, ότι δηλαδή με αυτό τον τρόπο οι τράπεζες θα μπορούν ξανά να χρηματοδοτούν την οικονομία, είναι εκτός τόπου και χρόνου! Ύστερα και από την Τρίτη ανακεφαλαίωση, οι τράπεζες έχουν συνολικά πάνω από 80 δισ. ευρώ δανείων περισσότερα από τις καταθέσεις, ενώ επιπλέον το 50% αυτών των δανείων είναι «κόκκινα», δηλαδή μη εξυπηρετούμενα. Το άνοιγμα είναι τεράστιο! Και αν δεν καλυφθεί -αυτό σημαίνει απομόχλευση- οι τράπεζες δεν πρόκειται να γίνουν ξανά μηχανισμοί μιας νέας μόχλευσης. Μέχρι να καλυφθεί αυτό το τεράστιο άνοιγμα, οι τράπεζες έχουν ντε φάκτο αλλάξει χαρακτήρα: από πάροχοι ρευστότητας, έχουν μετατραπεί σε «απορροφητήρες» ρευστότητας.
Πρώτο, πρέπει να καταφέρουν να απορροφήσουν ξανά τη ρευστότητα που διέφυγε, καθώς χιλιάδες νοικοκυριά απέσυραν τις καταθέσεις τους στα «σεντούκια» και χιλιάδες επιχειρήσεις δημιούργησαν εξωτραπεζικούς μηχανισμούς διαχείρισης της διαθέσιμης ρευστότητας. Για να το καταφέρουν, η κυβέρνηση θα τις «προικίσει» με νομοθετική ρύθμιση που θα με ένα μίγμα κινήτρων και αντικινήτρων θα πιέζουν την εξωτραπεζική ρευστότητα να επιστρέψει.
Δεύτερο, απορρόφησαν ήδη περί τα 10 δισ. ευρώ ρευστότητας από τον ιδιωτικό τομέα για τη δεύτερη και τρίτη ανακεφαλαίωση. Για να το πετύχουν, η κυβέρνηση έκανε ό,τι ήταν δυνατόν και ανέχτηκε ένα παιχνίδι» υποτιμητικής κερδοσκοπίας που έδωσε το 40% του μετοχικού κεφαλαίου και των 4 συστημικών τραπεζών έναντι του ευτελούς τιμήματος των 5 δισ. ευρώ.
Τρίτο, θα «στραγγίξουν» τη ρευστότητα νοικοκυριών και επιχειρήσεων για να εισπράξουν ό,τι περισσότερο μπορέσουν από τα «κόκκινα» δάνεια. Για να το πετύχουν, υπάρχει πλέον το φόβητρο των πλειστηριασμών και των distress funds.
Για να έχουμε ένα μέτρο σύγκρισης, αν το ΕΣΠΑ είναι μια ένεση ρευστότητας στην οικονομία περίπου 20 δισ. ευρώ, οι τράπεζες σαν «απορροφητήρας» ρευστότητας θα αφαιρέσουν από την οικονομία πολύ περισσότερα!
2. Αποσύνδεση από τη χρηματοδότηση του εγχώριου επιχειρηματικού κύκλου: Έχοντας μετατραπεί με όλους τους δυνατούς τρόπους σε μηχανισμό λεηλασίας της διαθέσιμης ρευστότητας, οι τράπεζες όχι μόνο δεν θα λειτουργήσουν σαν μηχανισμός μιας νέας μόχλευσης με δάνεια προς τον επιχειρηματικό τομέα και τα νοικοκυριά, αλλά στην ουσία μετατρέπονται σε μηχανισμό «εκκαθάρισης» των αδύναμων επιχειρήσεων και των αδύναμων νοικοκυριών.
3. Αποσύνδεση από την εξυπηρέτηση του κρατικού χρέους: Οι ελληνικές τράπεζες ήταν ιστορικά ο μεγάλος «εγγυητής» του ελληνικού κρατικού χρέους: αυτές έτρεχαν πρώτες να καλύψουν τις ομολογιακές εκδόσεις του ελληνικού Δημοσίου, τις εκδόσεις εντόκων γραμματίων κ.λπ. Στο εξής, υπό ιδιωτικό έλεγχο πλέον ύστερα από την πρώτη ανακεφαλαίωση, αυτή η «ευκολία» καταργείται – με ό,τι ήθελε σημάνει αυτό στο μέλλον…
4. Ελάφρυνση του χρηματοδοτικού «πακέτου» του τρίτου μνημονίου: Όμως η τρίτη ανακεφαλαίωση έγινε όπως έγινε και για έναν ακόμη λόγο: επειδή έτσι ελαφραίνει το δανειακό χρηματοδοτικό «πακέτο» του τρίτου μνημονίου. Τα 86 δισ. ευρώ που προβλέπει η συμφωνία δεν υπάρχουν στο σύνολό τους, καθώς το ΔΝΤ συνδέει τη δική του χρηματοδοτική συμμετοχή με κάποιες προϋποθέσεις που ακόμη δεν έχουν συμφωνηθεί. Από το χρηματοδοτικό «πακέτο» λείπουν περίπου 30 δισ. ευρώ. Κάνοντας ελκυστική τη συμμετοχή των ιδιωτών με την πρωτοφανή υποτιμητική κερδοσκοπία που έκανε τη μετοχή της Εθνικής να εξαϋλωθεί στο 0,05 ευρώ (!), δίνοντας έτσι «μπιρ παρά» τις τράπεζες στους ιδιώτες έναντι 5 δισ. ευρώ συνολικά, μείωσαν ταυτόχρονα τη συμμετοχή του ΤΧΣ σε επίπεδα κάτω από 5 δισ. ευρώ (έναντι 25 δισ. ευρώ που προέβλεπε η συμφωνία)!
Με αυτό τον τρόπο, προκύπτει μια μεγάλη ελάφρυνση του χρηματοδοτικού «πακέτου», αφού εξοικονομούνται: 6 δισ. ευρώ από τα 11 δισ. ευρώ του προηγούμενου χρηματοδοτικού πακέτου (τα «περισσεύματα» του ΤΧΣ που η πρώτη κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ αναγκάστηκε να επιστρέψει στον ESM) και 20 δισ. ευρώ από τη μειωμένη συμμετοχή του ΤΧΣ στην τρίτη ανακεφαλαίωση. Είναι εντυπωσιακό, αλλά με αυτό τον τρόπο το μερίδιο του ΔΝΤ έχει σχεδόν καλυφθεί!
Βεβαίως, οι κεφαλαιακές ανάγκες των τραπεζών δεν έχουν καλυφθεί. Αφού με μια επιχείρηση-αστραπή πέρασαν σε ιδιωτικά χέρια, τώρα θα «στραγγίξουν» όση ρευστότητα μπορέσουν από νοικοκυριά και επιχειρήσεις και ύστερα θα έρθει η ώρα της… τέταρτης ανακεφαλαίωσης. Η οποία θα γίνει με τους κανόνες του bail-in! Οι ιδιώτες κυρίαρχοι των τραπεζών έχουν τώρα δύο επιλογές: Πρώτα να εξαντλήσουν όλα τα περιθώρια ώστε να αποφευχθεί η νέα ανακεφαλαίωση και το bail-in. Αν τα καταφέρουν (πράγμα που θα εξαρτηθεί και από τη συνολική πορεία της οικονομίας), θα έχουν στα χέρια τους ένα θησαυρό που απέκτησαν σχεδόν τσάμπα! Και ύστερα, αν δουν ότι αυτό δεν εξασφαλίζεται, να πάρουν πίσω τα κεφάλαια που έβαλαν με κάποιο κέρδος και την κρίσιμη στιγμή να αποδράσουν!
Και ξέρουμε όλοι τότε ποιος θα πληρώσει τη «νύφη» του bail-in: οι καταθέτες…
