Ελισάβετ Μήτσου Μεταπτυχιακή φοιτήτρια στη Δημόσια Διοίκηση Απαραίτητη προϋπόθεση για την υλοποίηση των στόχων της ηλεκτρονικής διακ...
Ελισάβετ Μήτσου
Μεταπτυχιακή φοιτήτρια στη Δημόσια Διοίκηση
Απαραίτητη προϋπόθεση για την υλοποίηση των στόχων της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης είναι να διασφαλιστεί ότι όλα τα κράτη και οι κοινωνικές ομάδες έχουν την ευκαιρία να συμμετέχουν και να επωφελούνται από τις τεχνολογίες των πληροφοριών και των επικοινωνιών χωρίς αποκλεισμούς. Ωστόσο διάφοροι παράγοντες επηρεάζουν τα επίπεδα πρόσβασης στις νέες τεχνολογίες με αποτέλεσμα να δημιουργείται «Ψηφιακό Χάσμα».
Ως ψηφιακό χάσμα ορίζεται, η απόσταση που υπάρχει ανάμεσα στους έχοντες και μη έχοντες δυνατότητα πρόσβασης και χρήσης στις Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών και κατά συνέπεια στα οφέλη τους. Ο όρος, αναφέρεται τόσο στη δυνατότητα πρόσβασης σε τεχνολογίες πληροφορίας και επικοινωνίας όσο και στη χρήση του Internet για ένα μεγάλο εύρος δραστηριοτήτων. Στην διαμόρφωση του, συμβάλλουν πολλοί παράγοντες όπως, κοινωνικοί, γεωγραφικοί, οικονομικοί, ατομικοί και άλλοι, η μελέτη των οποίων καθορίζει και τον τύπο διαχωρισμού που επιβάλλουν. Διακρίνονται έτσι οι τύποι του ψηφιακού χάσματος σε Παγκόσμιο, Κοινωνικό, Δημοκρατικό και Γεωγραφικό.
Η εξάπλωση του ψηφιακού χάσματος πέραν των κοινωνικών προεκτάσεων επηρεάζει την παγκόσμια οικονομία αλλά και την ίδια την δημοκρατία. Για την γεφύρωση του, η εκάστοτε Πολιτεία που επιθυμεί να κινηθεί με στόχο την ευρεία παροχή ηλεκτρονικών υπηρεσιών οφείλει να υιοθετήσει προγράμματα και να αναλάβει πρωτοβουλίες που περιγράφονται από τον όρο «ψηφιακή σύγκλιση» και αποσκοπούν στο να μηδενίσουν το ψηφιακό χάσμα.
Στην παρούσα εργασία γίνεται ευρεία ανάλυση των πτυχών του ψηφιακού χάσματος και γίνεται αναφορά σε πρακτικούς τρόπους αντιμετώπισής του.
Εισαγωγή
Η Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση, όπως επίσημα έχει διατυπωθεί ο όρος από την Ευρωπαϊκή Ένωση, είναι «η αξιοποίηση των τεχνολογιών της πληροφορικής και των τηλεπικοινωνιών στη Δημόσια Διοίκηση, σε συνδυασμό με οργανωτικές αλλαγές και νέες δεξιότητες του προσωπικού, με σκοπό τη βελτίωση της εξυπηρέτησης του κοινού, την ενδυνάμωση της δημοκρατίας και την υποστήριξη των δημόσιων πολιτικών»1. Ο ορισμός αυτός προσδιορίζει σαφώς τους στόχους της Ηλεκτρονική Διακυβέρνησης. Απαραίτητη προϋπόθεση για την υλοποίηση των στόχων, είναι η ελεύθερη πρόσβαση για όλους στις ηλεκτρονικές δημόσιες υπηρεσίες.
Όταν η Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση έκανε τα πρώτα βήματα η προσοχή στράφηκε κυρίως σε θέματα τεχνολογίας, στη πορεία όμως έγινε αντιληπτό ότι παρόλο που η τεχνολογία διαδραματίζει σημαντικό ρόλο, δεν είναι ο πρωταγωνιστής. Είναι το μέσο και συνεπώς αν δεν το χρησιμοποιεί κανείς χάνει κάθε αξία. Η πρόσβαση, αλλά και η δυνατότητα χρήσης των ηλεκτρονικών υπηρεσιών από όλους, χωρίς κοινωνικούς αποκλεισμούς αποτελεί πρόκληση για την Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση. Ωστόσο η προσδοκία για την ύπαρξη ίσων ευκαιριών στην τεχνολογική επανάσταση, δεν διαφαίνεται στο άμεσο μέλλον με αποτέλεσμα να δημιουργείται ψηφιακό χάσμα, λόγω της άνισης πρόσβασης στις πληροφορίες και στις τεχνολογίες των πληροφοριών.
Σκοπός της παρούσας εργασίας, είναι να γίνει παρουσίαση της έννοιας του ψηφιακού χάσματος, ο περιορισμός του οποίου αποτελεί πρόκληση στην πορεία επίτευξης των στόχων της Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης.
Αρχικά γίνεται αναφορά στον ορισμό του ψηφιακού χάσματος, στο περιεχόμενο του όρου, όπως και στις προεκτάσεις που μπορεί να έχει η εξάπλωση του στην κοινωνία και στην δημοκρατία, όπως αυτή εξελίσσεται με την ευρεία χρήση των Τεχνολογιών της Πληροφορικής και των Επικοινωνιών ( ΤΠΕ ). Περιγράφονται στη συνέχεια οι σημαντικότεροι παράγοντες που συμβάλλουν στην εμφάνισή του και παρουσιάζονται οι μορφές του ψηφιακού χάσματος. Τέλος γίνεται αναφορά σε πρακτικούς τρόπους και πρωτοβουλίες της πολιτείας με σκοπό τον περιορισμό του ψηφιακού αποκλεισμού.
Το Ψηφιακό Χάσμα
Η ηλεκτρονική διακυβέρνηση, στην πορεία της προς την ολοκλήρωση και την εφαρμογή των υπηρεσιών της σε πλήρη κλίμακα, βρίσκεται αντιμέτωπη με δύσκολα ζητήματα και πολλές προκλήσεις. Σημαντική πρόκληση αποτελεί η αντιμετώπιση κοινωνικο- οικονομικών ανισοτήτων πρόσβασης στις τεχνολογίες της πληροφορίας και επικοινωνίας προκειμένου να αποφευχθεί η δημιουργία ψηφιακού χάσματος.
Το ψηφιακό χάσμα, γνωστό και ως ψηφιακός αποκλεισμός σε ό,τι αφορά το περιεχόμενο του όρου , είναι ένα θέμα εξαιρετικά πολύπλοκο. Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τον αμερικανό κυβερνητικό σύμβουλο Dr. Simon Moores το 1996 και αναφέρεται στις κοινωνικο-οικονομικές ανισότητες πρόσβασης στις νέες τεχνολογίες της πληροφορίας και της επικοινωνίας. Έκτοτε έγινε αντικείμενο συζητήσεων και έρευνας παγκοσμίως τόσο από τεχνοκράτες όσο και από οικονομολόγους, κοινωνικούς επιστήμονες, επιχειρηματίες, διεθνείς οργανισμούς, πολιτικούς και κοινωνικές ομάδες, με σκοπό τον καθορισμό της απόστασης που υπάρχει ανάμεσα στους έχοντες και μη έχοντες δυνατότητα πρόσβασης στις ΤΠΕ και κατά συνέπεια στα οφέλη τους.
Για την ακριβή απόδοση του όρου, έχουν γίνει πολλές προσπάθειες και διατυπώθηκαν πολλές απόψεις. Ένας από τους πλέον δόκιμους ορισμούς δίνεται από τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) σε μια δημοσίευση υπό τον τίτλο «Understanding the Digital Divide», όπου το ψηφιακό χάσμα αναφέρεται ως «το χάσμα μεταξύ των ατόμων, των οικογενειών, των επιχειρήσεων και των γεωγραφικών περιοχών σε διαφορετικά κοινωνικο-οικονομικά επίπεδα, όσον αφορά τις ευκαιρίες τους να έχουν πρόσβαση στις Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών και στην χρήση του Διαδικτύου για ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων»2. Παρόλα αυτά η πρόσβαση στις ΤΠΕ είναι μόνο μία από τις αιτίες του ψηφιακού χάσματος, γι’ αυτό η αντιμετώπισή της δεν μπορεί να λύσει όλα τα προβλήματα. Ακόμα και αν είχαν όλοι ηλεκτρονικό υπολογιστή και πρόσβαση στο διαδίκτυο, το ψηφιακό χάσμα θα καταγραφόταν στους γνωρίζοντες και μη, εννοώντας ως γνωρίζοντες αυτούς που είναι εξοικειωμένοι και μπορούν να επωφεληθούν από όλες τις δυνατότητες των νέων τεχνολογιών. Το θέμα της διευρυμένης χρήσης και όχι της απλής πρόσβασης σε συστήματα πληροφοριών είναι αυτό που δίνει διαφορετική διάσταση στο ψηφιακό χάσμα. Δεν αφορά απλά μόνο την ανάπτυξη υποδομών, αλλά πρέπει να δίδεται βαρύτητα στις ανισότητες που παραμένουν σε ό,τι αφορά στη χρήση τους από όλες τις κοινωνικές ομάδες.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση από το 2000 και μετά, με την στρατηγική της Λισσαβόνας και σε όλες τις εκθέσεις «e-Europe» μέχρι σήμερα, περιλαμβάνει για το ψηφιακό χάσμα αναφορές σε κοινωνικούς όρους, στην έννοια του πολίτη και του δημόσιου συμφέροντος και στην αδυναμία πρόσβασης σε πληροφορίες και υπηρεσίες, θέτοντας στόχους για την αντιμετώπιση του φαινομένου του κοινωνικού αποκλεισμού με όχημα την Κοινωνία της Πληροφορίας (ΚτΠ).
Η εξάπλωση του, πέραν των κοινωνικών προεκτάσεων, επηρεάζει την παγκόσμια οικονομία αλλά και την ίδια την δημοκρατία όπως την αντιλαμβάνονται οι πολίτες και όπως η κοινωνία και η δημοκρατία εξελίσσονται μέσω της τεχνολογίας.
Η ηλεκτρονική ενσωμάτωση, ψηφιακή ένταξη, ψηφιακός αλφαβητισμός και αναλφαβητισμός, ψηφιακή σύγκλιση, ψηφιακός αποκλεισμός είναι έννοιες που συνιστούν στόχους άλλες φορές προς επίτευξη και άλλες προς αποφυγή προκειμένου να επιτευχθεί η γενίκευση της Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης.
Παράγοντες του Ψηφιακού Χάσματος
Παρόλο που υπάρχουν πολλοί ορισμοί για το ψηφιακό χάσμα, οι περισσότεροι δίνουν έμφαση στην άνιση κατανομή και τις διαφορές που υπάρχουν στις ευκαιρίες προσέγγισης και χρήσης των ΤΠΕ, μεταξύ διαφόρων πληθυσμιακών ομάδων, καθώς και στον τύπο διαχωρισμού που αυτό επιβάλλει. Το ψηφιακό χάσμα παρουσιάζεται σε χώρους εργασίας, σε σπίτια, μεταξύ χωρών, μεταξύ ομάδων ανθρώπων κ.τ.λ. Εξετάζεται κυρίως σε ατομικό, οικογενειακό, επιχειρησιακό και γεωγραφικό επίπεδο. Ανάλογα με το επίπεδο ανάλυσης, οι παράγοντες που συμβάλλουν στην εμφάνισή του διαφέρουν και σύμφωνα με τη βιβλιογραφία αυτές που επισημαίνονται περισσότερο είναι οι υποδομές των δικτύων, το κόστος και η χρήση των ΤΠΕ, η μόρφωση, το εισόδημα, η ηλικία και το φύλο, το επάγγελμα, η γλώσσα, η εκπαίδευση, ομάδες πληθυσμού με φυσικές αναπηρίες, Εθνικές μειονότητες, οι μετανάστες, η τοποθεσία κ.α.
Η έκταση και επάρκεια των υποδομών καθώς και το κόστος αποτελούν καθοριστικούς παράγοντες για την διάχυση και διείσδυση των ΤΠΕ.
Το μορφωτικό επίπεδο αναμφίβολα αποτελεί παράγοντα που επηρεάζει την χρήση των ΤΠΕ. Το Παρατηρητήριο για την Κοινωνία της Πληροφορίας, κατέγραψε το 2007 στη Ελλάδα, ότι οι κάτοχοι μεταπτυχιακών τίτλων σπουδών παρουσίασαν σχεδόν καθολική χρήση Η/Υ και διαδικτύου ( 91% και 87% αντίστοιχα), υψηλά ποσοστά σημειώθηκαν σε αποφοίτους τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ( 78% και 68% ) , ενώ οι απόφοιτοι δημοτικού και γυμνασίου παρουσίασαν χαμηλότερα ποσοστά χρήσης. Μηδενικά είναι τα ποσοστά που σημειώνονται για ανθρώπους χαμηλής εκπαίδευσης και μικρών εισοδημάτων.
Οι χρήστες με υψηλότερο εισόδημα παρουσιάζουν υψηλότερο βαθμό συμμετοχής, ενώ ενδιαφέρουσα είναι και η διαπίστωση ότι σε άτομα με το ίδιο επίπεδο εισοδήματος αυτοί με υψηλότερο μορφωτικό επίπεδο παρουσιάζουν υψηλότερα ποσοστά πρόσβασης.
Η ηλικία είναι ένας από τους σημαντικότερους προσδιοριστικούς παράγοντες για το ψηφιακό χάσμα που διευρύνεται για τους ηλικιωμένους, ενώ οι νέοι έχουν ικανοποιητικό επίπεδο ψηφιακού αλφαβητισμού, δηλαδη έχουν αναπτύξει ικανοποιητικές δεξιότητες για τη χρήση τεχνολογιών ΤΠΕ.
Ο ρόλος του φύλου συχνά εξετάζεται παράλληλα με την ηλικία, ωστόσο οι περισσότερες μελέτες δείχνουν ότι ο παράγοντας φύλο σταδιακά επηρεάζει λιγότερο τη διεύρυνση του ψηφιακού χάσματος. Ακόμη, όπου οι πολιτισμικές ιδιαιτερότητες περιορίζουν τις δραστηριότητες των γυναικών, η χρήση και η πρόσβαση είναι σε πολύ χαμηλά επίπεδα.
Οι δεξιότητες για την χρήση των ΤΠΕ, και συγκεκριμένα η έλλειψη των κατάλληλων δεξιοτήτων η οποία είναι πολυδιάστατη και διαφέρει από χρήστη σε χρήστη, αποτελεί μια από τις σοβαρότερες αιτίες διαμόρφωσης του.
Η πρόσβαση ατόμων με αναπηρία (ΑμεΑ) που αποτελούν ένα σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού, το οποίο φτάνει στο 9,3% στην Ελλάδα, στο 12% κατά μέσο όρο στην Ευρωπαϊκή Ένωση και κυμαίνεται μεταξύ 10-20% παγκοσμίως, συνιστά πρόκληση, καθώς ο τρόπος οργάνωσης των σύγχρονων κοινωνιών επιφέρει συχνά τον κοινωνικό αποκλεισμό τους. Παρότι οι νέες τεχνολογίες μπορούν να αποτελέσουν χρήσιμο εργαλείο γι΄αυτά, τα εμπόδια που συναντούν είναι πολλά, με αποτέλεσμα να μειονεκτούν ως προς τη χρήση των ΤΠΕ. Αυτά αφορούν κυρίως στο υψηλό κόστος του εξοπλισμού και της πρόσβασης στο διαδίκτυο, στην ελλιπή τους εκπαίδευση και στη χρήση των νέων τεχνολογιών, στην έλλειψη προσβασιμότητας στις υπηρεσίες και τα προιόντα, καθώς και στο υψηλό κόστος και στη χαμηλή αποδοτικότητα των συσκευών υποστηρικτικής τεχνολογίας για άτομα με αναπηρία.
Η γλώσσα, η γεωγραφική περιοχή, η εθνικότητα και η προέλευση(μειονότητες –μετανάστες ) αποτελούν σημαντικούς παράγοντες διεύρυνσης του ψηφιακού χάσματος στις κοινωνίες, όπου η κρατική υποστήριξη καλείται με παρεμβάσεις και κοινωνικές πολιτικές να συμβάλει στην προώθηση και χρήση των νέων τεχνολογιών.
Ψηφιακό όμως χάσμα υπάρχει και μεταξύ ομάδων πληθυσμού πού έχουν πρόσβαση και χρησιμοποιούν το διαδίκτυο (online πληθυσμός). Αυτό αποτελεί το δεύτερο επίπεδο ψηφιακού χάσματος, που είναι γνωστό ως ψηφιακή ανισότητα3.
Πολλοί ακόμα παράγοντες σχετίζονται με τον βαθμό πρόσβασης και χρήσης των ΤΠΕ και κατά συνέπεια με την διαμόρφωση ψηφιακού χάσματος και είναι προφανές ότι η ανάλυση των παραγόντων αυτών δεν μπορεί να εξηγήσει το σύνολο των ανισοτήτων. Αυτό καθιστά πολύ δύσκολο για τους ερευνητές να αναπτύξουν ένα συγκεκριμένο πλαίσιο για την μέτρηση του.
Τύποι Ψηφιακού Χάσματος
Γίνεται σαφές, ότι υπάρχουν πολλά είδη ψηφιακού χάσματος, τόσο σε τοπικό όσο και σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο. Το κάθε ένα έχει το δικό του υπόβαθρο, τάσεις, εξέλιξη και προοπτικές καθώς και τις δικές του λύσεις - πρωτοβουλίες για τη γεφύρωση του. Σύμφωνα με το Ερευνητικό Ινστιτούτο Ανάπτυξης και Προαγωγής της Ψηφιακής Πρόσβασης (2007)4 διακρίνονται οι παρακάτω κατηγορίες:
Παγκόσμιο ψηφιακό χάσμα: παρατηρείται μεταξύ ανεπτυγμένων και αναπτυσσόμενων χωρών ή κοινωνιών. Οφείλεται κυρίως στην έλλειψη επαρκούς υποδομής στις φτωχότερες χώρες, στο χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης και στην έλλειψη κατάρτισης για χρήση ΤΠΕ.
Κοινωνικό ψηφιακό χάσμα: η κοινωνική διαστρωμάτωση, οι ιεραρχικές δομές και η γεωγραφική κατανομή, επίσης, παράγοντες όπως η τάξη, το φύλο, η ηλικία και η περιοχή παίζουν καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη και στην «διαιώνιση» του ψηφιακού χάσματος. ( κοινωνικός διαχωρισμός).
Δημοκρατικό χάσμα: προσδιορίζει τις διαφορές ανάμεσα σε αυτούς που χρησιμοποιούν τις ΤΠΕ για να συμμετέχουν και να δραστηριοποιούνται στη δημόσια ζωή και την άσκηση της εξουσίας, και σε αυτούς που δεν τις χρησιμοποιούν, με συνέπεια να αποκλείονται από την πολιτική συμμετοχή.
Γεωγραφικό χάσμα: απεικονίζει την δυνατότητα πρόσβασης στην πληροφορία, που παρατηρείται έντονα τόσο μεταξύ χωρών όσο και μεταξύ περιοχών στην ενδοχώρα.(αστικών κέντρων και των περιφερειών) καθώς και μέσα στην ίδια πόλη.
Τρόποι Γεφύρωσης του Ψηφιακού Χάσματος
Για την γεφύρωση του ψηφιακού χάσματος και την επίτευξη των στόχων της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, η εκάστοτε Πολιτεία, οφείλει να υιοθετήσει προγράμματα και να υλοποιήσει στοχευμένες δράσεις, με σκοπό την αντιμετώπιση των προβλημάτων πρόσβασης στις υποδομές, ιδίως στις απομακρυσμένες περιοχές, τη δημιουργία κινήτρων χρήσης και αξιοποίησης των ΤΠΕ από τους πολίτες, τη βελτίωση των δεξιοτήτων και ικανοτήτων διαφορετικών ομάδων πληθυσμού και την άρση των προβλημάτων προσαρμογής τους στην εξέλιξη των νέων τεχνολογιών.
Προτεινόμενες ενέργειες:
Βελτίωση και επέκταση των υποδομών και δραστική μείωση του κόστους σύνδεσης στο διαδίκτυο, ώστε όλοι να έχουν πρόσβαση από όπου επιθυμούν σε ποιοτικά υψηλές υπηρεσίες.
Εξασφάλιση πληροφορικής παιδείας σε όλο τον πληθυσμό. Δηλαδή, το σύνολο των ‘ελάχιστων γνώσεων’ και δεξιοτήτων που χρειάζεται ένας άνθρωπος, προκειμένου να κατανοεί και να χρησιμοποιεί Η/Υ και τις βασικότερες υπηρεσίες του διαδικτύου.
Προσαρμογή των μεθόδων εκπαίδευσης στις απαιτήσεις της κοινωνίας της πληροφορίας και σύνδεση της βασικής εκπαίδευσης με τη συνεχιζόμενη εκπαίδευση και κατάρτιση και τη δια βίου μάθηση. Να ενσωματωθούν στο εκπαιδευτικό σύστημα και να οργανωθούν σεμινάρια για ενηλίκους, με άμεση χρήση υπολογιστών, διαδικτύου , εκμάθηση της Αγγλικής γλώσσας και υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης.
Εκστρατεία ενημέρωσης των πολιτών για τις παρεχόμενες υπηρεσίες ηλεκτρονικής διακυβέρνησης και για τα οφέλη από αυτές. Τα μέσα για τη σχετική ενημέρωση, πρέπει να περιλαμβάνουν τουλάχιστον την τηλεόραση, τον τύπο, το διαδίκτυο και έντυπο υλικό.
Βελτίωση των υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης σε ότι αφορά την ευχρηστία, τη φιλικότητα και την ασφάλεια των προσωπικών δεδομένων των χρηστών, για να ανατραπεί το αρνητικό κλίμα που επικρατεί στον τομέα αυτό.
Επιχορήγηση πολιτών με χαμηλό εισόδημα και ευπαθών ομάδων πληθυσμού, για την αγορά προσωπικών υπολογιστών και για την κατάρτιση τους, καθώς και παροχή εκπτώσεων στις χρεώσεις τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών και διαδικτύου.
Δημιουργία μιας εύχρηστης και ταχείας βοηθητικής υπηρεσίας “help desk” μέσω τηλεφώνου χωρίς χρέωση, μαζί με τις υπηρεσίες ηλεκτρονικής διακυβέρνησης.
Λειτουργία δημόσιων σημείων ασύρματης πρόσβασης (wi-fi hotspots), καθώς και σημείων πρόσβασης με δημόσιους Η/Υ σε σχολεία, βιβλιοθήκες και υποδομές του δημοσίου.
Δημιουργία ολοκληρωμένης διαδικτυακής πύλης για ΑμεΑ (community portal) και προβολή πληροφοριών σε προσβάσιμη μορφή, ανεξάρτητη από την αναπηρία. Κατασκευή επικοινωνιακών συστημάτων προσβάσιμων σε ΑμεΑ μέσω νέων τεχνολογιών, όπως για παράδειγμα συστήματα επικοινωνίας κειμένου, εικόνας και ήχου.
Δημιουργία «Σημείων ΤΠΕ», με στόχο την ειδικά σχεδιασμένη ψηφιακή εκπαίδευση ομάδων πληθυσμού που υστερούν στη χρήση του διαδικτύου.
Παροχή στήριξης μέσω κοινωνικών δομών σε ευπαθείς ομάδες πληθυσμού και της οικογένειας, ώστε να υποστηριχθεί και να ενθαρρυνθεί η χρήση υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης.
Συμπεράσματα
Το ψηφιακό χάσμα είναι ένα φαινόμενο, που έχει λάβει τεράστιες διαστάσεις σε παγκόσμιο επίπεδο. Ο πολυσυζητημένος αυτός όρος, αφορά την άνιση κατανομή της υιοθέτησης των ΤΠΕ και απειλεί με περιθωριοποίηση όχι μόνο μεμονωμένες ομάδες αλλά και ολόκληρα κράτη.
Υπάρχουν πολλά είδη ψηφιακού χάσματος, τόσο σε τοπικό όσο και σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο. Το κάθε ένα έχει το δικό του υπόβαθρο, τάσεις, εξέλιξη και προοπτικές, καθώς και τις δικές του λύσεις-πρωτοβουλίες για τη γεφύρωση του.
Πολλοί παράγοντες, κοινωνικοί, οικονομικοί, γεωγραφικοί, εμποδίζουν υπό προϋποθέσεις, την συμμετοχή στη νέα ψηφιακή πραγματικότητα και στις υπηρεσίες που η ηλεκτρονική διακυβέρνηση καλείται να προσφέρει στους πολίτες. Η έλλειψη πρόσβασης στις υποδομές των δικτύων, δεν αποτελεί την μόνη αιτία δημιουργίας του ψηφιακού χάσματος.
Ένας από τους στόχους της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης πρέπει να είναι η ηλεκτρονική ένταξη (e-inclusion).
Ο περιορισμός του ψηφιακού χάσματος, αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης. Οι κυβερνήσεις που επιθυμούν να κινηθούν με στόχο την ευρεία παροχή ηλεκτρονικών υπηρεσιών προς τους πολίτες, θα πρέπει να αναζητήσουν πολιτικές και πρωτοβουλίες , με απώτερο σκοπό την αποτελεσματική μείωση των ανισοτήτων. Ωστόσο, σύμφωνα με Παγκόσμια ΄Ερευνα της Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης από τα Ηνωμένα Έθνη (2012), στα 193 κράτη μέλη των Ηνωμένων Εθνών, το ψηφιακό χάσμα εξακολουθεί να είναι ένα εμπόδιο.
Η Επιτροπή των Περιφερειών σε ανακοίνωσή της [COM(2010)743] στις 14/4/2011 επισημαίνει: «Το διαρκές ψηφιακό χάσμα οδηγεί σε κοινωνικό αποκλεισμό και κοινωνικές ανισότητες. Η δημιουργία ίσων ευκαιριών στον ψηφιακό τομέα επομένως είναι απαραίτητη για κοινωνικούς και οικονομικούς λόγους».
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Ανακοίνωση της Επιτροπής, της 26ης Σεπτεμβρίου 2003, προς το Συμβούλιο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών - Ο ρόλος της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης («eGovernment») για το μέλλον της Ευρώπης [COM(2003) 567 τελικό .
URL: http://europa.eu/legislation_summaries/information_society/strategies/l24226b_el.htm
Ανακοίνωση της Επιτροπής της 2 Νοεμβρίου 2007, προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών με τίτλο «Ευρωπαϊκή πρωτοβουλία i2010 για την ηλεκτρονική ένταξη – Συμμετοχή στην κοινωνία της πληροφορίας» [COM(2007) 694 τελικό]
Ανακοίνωση της Επιτροπής, της 14ης Απριλίου 2011, προς το Συμβούλιο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών με θέμα «Ευρωπαϊκό σχέδιο δράσης για την ηλε-διακυβέρνηση 2011-2015» [COM(2010)743 τελικό].
Βικιπαιδεία. ''Ψηφιακό Χάσμα''.Report: What is Digital Divide?
URL:http://en.wikipedia.org/wiki/Digital_divide
Διεθνείς Σχέσεις, Διπλωματικά Θέματα και Πολιτικές Αναλύσεις: Το Ψηφιακό Χάσμα.
URL:http//geοrgegiannikis.blogspot.gr/2011/03/l.html.
Di Maggio, P., & Hargittai, Ε. (2001). From the ‘Digital Divide’ to ‘Digital Inequality’: Studying Internet Use as Penetration Increases. Working Paper 15, Center for Arts and Cultural Policy Studies. Princeton University.
European Commission (2000a): Communication: “Building an Inclusive Europe”,
Brussels, 1.3.2000, COM(2000) 79 final.
URL: http://europa.eu.int/eur-lex/en/com/cnc/2000/com2000_0079en02.pdf
Ερευνητικό Ινστιτούτο Ανάπτυξης και Προαγωγής της Ψηφιακής Πρόσβασης (2007). Μορφές του Ψηφιακού Χάσματος. URL: http//www.digitaldivide.gr/note/3
Heeks R.2006, "Implementing and Managing e-Government»
URL:https://www.ejisdc.org/ojs2/index.../151
Mun-Cho et.al. Digital Divide: Conceptual Discussions and Prospects in the human society and the Internet: An architectural framework, Won –Kim(ed), pp 123-158, Springer, 2001.
Organization for Economic Co-Operation and Development (OECD) 2001. Understanding the Digital Divide.
Report, URL:https//www.oecd.org/dataoecd/38/.../1888451.pd.
Παρατηρητήριο για την Κοινωνία της Πληροφορίας (ΚτΠ) 2009. « Ηλεκτρονική Ενσωμάτωση & Ψηφιακός Αλφαβητισμός στην Ελλάδα ».
Παρατηρητήριο για την Κοινωνία της Πληροφορίας (ΚτΠ) « Ηλεκτρονική ‘Ενταξη και Μέτρηση του Ψηφιακού Χάσματος». A. Κουντζέρης 2008.
Πασχαλίδου Γεωργία (2011). Ψηφιακό χάσμα και ανισότητες στη χρήση νέων τεχνολογιών. Διπλωματική εργασία. Πανεπιστήμιο Μακεδονίας. Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Τμήματος Εφαρμοσμένης Πληροφορικής.
Thawar T. A. E-government and the Digital Divide. Applied Science University.
Abstract. URL:www.iasj.net/iasj?func =fulltext&aId..
Φιλιπποπούλου Στ. (2011).Το ψηφιακό χάσμα στην Ελλάδα. Η επικρατούσα κατάσταση στην Ευρωπαϊκή Ένωση και προτάσεις τρόπων αντιμετώπισης. Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία. Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών.
Δεν υπάρχουν σχόλια