-Κρατώντας τρίγωνα, χτυπούσαν πόρτες και ζητούσαν απλά… να τα ψάλλουν Μέσα στα βάθη των αιώνων χάνεται η ιστορία των καλάντων, ενός ε...
-Κρατώντας τρίγωνα, χτυπούσαν πόρτες και ζητούσαν απλά… να τα ψάλλουν
Μέσα στα βάθη των αιώνων χάνεται η ιστορία των καλάντων, ενός εθίμου που διατηρείται ζωντανό μέχρι και σήμερα αν και δυστυχώς όλο και λιγότεροι είναι αυτοί που παραμονές μεγάλων θρησκευτικών εορτών παίρνουν τους δρόμους, χτυπούν πόρτες και ζητούν…. «να τα πουν»!
Τα κάλαντα είναι δημοτικά ευχητικά και εγκωμιαστικά τραγούδια που ψάλλονται εθιμικά κατ΄ έτος κυρίως την παραμονή μεγάλων θρησκευτικών εορτών όπως των Χριστουγέννων, της Πρωτοχρονιάς (Αγ. Βασιλείου), των Θεοφανίων, ακόμη και των Βαΐων (ή Λαζάρου), με εξαίρεση εκείνων της Μεγάλης Παρασκευής που είναι κατανυκτικά.
Όπως κάθε χρόνο έτσι και φέτος νωρίς το πρωί της Τρίτης μικρά παιδία ξεχύθηκαν στους δρόμους της πόλης, κρατώντας τα γνωστά Χριστουγεννιάτικα τρίγωνα, ψάλλοντας τα κάλαντα και λαμβάνοντας το αντίστοιχο «φιλοδώρημα» για τις υπηρεσίες τους. Ωστόσο για ακόμη μια χρονιά παρατηρήθηκε μικρή συμμετοχή από πλευράς των παιδιών, τα οποία είθισται να βγαίνουν κατά ομάδες και στη συνέχεια να μοιράζονται τα «κέρδη» τους.
Τα παιδιά πηγαίνουν από σπίτι σε σπίτι, σύμφωνα με το έθιμο, με τα καταστήματα και τα καφέ μπαρ να μην μένουν παραπονεμένα.
Σύλλογοι και σωματεία βγήκαν επίσης στους δρόμους για να ψάλλουν τα κάλαντα με σκοπό φυσικά να συγκεντρώνουν χρήματα για τις δράσεις τους.
Η ιστορία του εθίμου
Τα κάλαντα που προήλθαν από τις Βυζαντινές Καλένδες ανάγονται, κατά τύπο και όχι βεβαίως κατά περιεχόμενο, από το γνωστό έθιμο των αρχαίων Ελλήνων της Ειρεσιώνης, σύμφωνα με τη Βικιπαίδεια.
 |
| Μετρούν τα... κέρδη για να τα μοιράσουν! |
Τα κάλαντα ψάλλονται κυρίως από παιδιά μέχρι ορισμένου ορίου ηλικίας (14-15 ετών) αλλά και από ώριμους άνδρες, είτε μεμονωμένα είτε κατά ομάδες που περιέρχονται οικίες, καταστήματα, δημόσιους χώρους κλπ με τη συνοδεία του πατροπαράδοτου σιδερένιου τριγώνου αλλά ενίοτε και άλλων μουσικών οργάνων (φυσαρμόνικας, ακορντεόν, τύμπανου κλπ).
Κύριος σκοπός των τραγουδιών αυτών είναι μετά τις αποδιδόμενες ευχές τα "Χρόνια Πολλά" το φιλοδώρημα είτε σε χρήματα (σήμερα) είτε σε προϊόντα (παλαιότερα). Σχετική με αυτό είναι και η παρασκευή "κουλούρας" ονομαζόμενη "κολλίκι" (Βέροια) ή "κουλιαντίνα" (Σιάτιστα) και εξ αυτών οι φέροντες αυτά ονομάζονται "Κουλουράδες" ή "Φωτάδες".
Τα κάλαντα ξεκινούν κυρίως με χαιρετισμό στη συνέχεια αναγγέλλουν τη μεγάλη χριστιανική εορτή που φθάνει και καταλήγουν σε ευχές. Χαρακτηριστικό σημείο είναι η γλώσσα στην οποία αυτά ψάλλονται, στη καθαρεύουσα, καταδηλούντα την άμεση καταγωγή τους από τους Βυζαντινούς χρόνους τις Καλένδες του Ιανουαρίου που γιορτάζονταν με ιδιαίτερη λαμπρότητα.
Ο μεγάλος αριθμός των διαφόρων παραλλαγών εξανάγκασε να διακρίνονται αυτά σε εθνικά ή αστικά και στα τοπικά ή παραδοσιακά (κατά περιοχή). Στα χριστουγεννιάτικα κάλαντα έχουν καταμετρηθεί περισσότερες από τριάντα παραλλαγές μόνο στον Ελλαδικό χώρο. Σήμερα εκτός των παραπάνω έχουν εισαχθεί και διάφορα αγγλοσαξωνικά χριστουγεννιάτικα τραγούδια, μερικά των οποίων έχουν και μεταγλωττιστεί στην ελληνική που δυστυχώς τείνουν να υπερκαλύψουν τα παραδοσιακά.
Επίσης και η ημέρα που ψάλλονται τα κάλαντα σε ορισμένες περιοχές ονομάζονται "Κάλαντα" (Κόλιντα, Κόλεντας, Κόλιαντας) με εξαίρεση τη νήσο Μήλο που ψέλνονταν μόνο τη παραμονή της Πρωτοχρονιάς, συντασσόμενα κάθε φορά νέα κάλαντα, με τα οποία όμως ζητούσαν οικονομική συνδρομή για κάποιο κοινωνικό σκοπό (πχ ανέγερση ή επιδιόρθωση ναού) δίδοντας και συμβουλές προς τους άρχοντες η παρατηρήσεις με σκωπτικό χαρακτήρα. Τέτοιες είναι και οι σχετικές "μαντινάδες" της Κρήτης ή "κοτσάκια" της Νάξου με σκωπτικό επίσης χαρακτήρα που ψάλλονται ως "κάλαντα".
Πολλές φορές όταν δεν υπήρχε φιλοδώρημα ή ήταν ευτελές τότε τα παιδιά συνέχιζαν με πολύ δυνατή φωνή έξω από την οικία δίστιχα σκωπτικά, επαναλαμβανόμενα:
«Αφέντη μου στη κάπα σου χίλιες χιλιάδες ψείρες,
άλλες γεννούν, άλλες κλωσούν κι άλλες αυγά μαζώνουν!»
Δεν υπάρχουν σχόλια